Cách đây nhiều năm, khoảng năm 2000, khi làm quen net tôi gõ mổ cò và không dấu. Rồi từ từ học bỏ dấu và gõ mười ngón. Web Việt Nam hồi đó dùng font Vni chứ chưa phải Unicode như bây giờ. Năm 2004, tôi còn gõ lộn xộn và bỏ dấu lung tung. Một vị phải “edit” bài tôi trước khi đăng báo đã kêu trời rằng mệt quá.
Năm 2005 tôi phải gõ “tử tế”. Năm 2006, tôi bắt đầu nếm mùi “không tử tế” của quý cộng tác viên của Mạch Sống, tờ báo của Ủy Ban Cứu Người Vượt Biển mà tôi là chủ bút. Có gì đâu, cộng tác viên đa số là cao niên nên các cụ gõ loạn xạ.
Một số lỗi mà quý cụ cao niên nhà ta hay có là:
Dài không thể tưởng. Giê su ma lạy chúa tôi! Các cụ viết như văn nói nên một câu của các cụ là một đoạn. Vì dài quá nên đôi khi đọc nhanh tôi không biết chủ từ chính ở đâu. Cái này tôi gọi là tính thích quẹo cua không đi ngay về thẳng.
Hàng tỷ dấu chấm than. Có lẽ dân Việt Nam nhiều khổ nạn nên văn các cụ cứ là chấm than kinh khủng luôn. Câu đối thoại chấm than, câu ngạc nhiên chấm than, câu gì cũng chấm than mà không phải một chấm, các cụ chơi sang lắm, cho ít nhất là ba chấm than.
Dấu phẩy đứng lẻ loi. Giời ạ, đừng bỏ em một mình chứ các cụ. Dấu phẩy mà các cụ chơi bỏ cách chữ một space thì khi in ra nếu gặp khúc xuống hàng, bài báo sẽ rất vô duyên.
Không đóng hay mở ngoặc cho đúng. Các cụ gõ không tử tế nên lẽ ra phải là dấu ngoặc kép mở thì quý cụ chơi ngoặc kép đóng. Rất nhiều lần câu văn chỉ có 2 ngoặc kép mở. Giời ạ, mở xong thì đóng lại chứ. Chưa hết, ngoặc kép cũng phải ôm chữ đằng sau hay trước nó. Các cụ cứ để nó đứng thênh thang chơi, cách có khi hai space chứ không phải một space nữa.
Khi trích đoạn thì các cụ cứ thản nhiên chen vào khiến người đọc vô cùng bối rối. Lẽ ra đoạn trích nên in nghiêng (Italic), cho size nhỏ hơn, thụt vào (increase indent) và còn ghi chú (Trích ông A) thì độc giả đỡ khốn khổ hơn.
Vì khốn khổ thế nên tôi cố gắng viết từng bài nhỏ hướng dẫn quý cụ cao niên để các cụ gõ cho “tử tế”.
Tuần vừa qua, tôi hướng dẫn một tool có sẵn trong word và rất hữu ích để giúp quý cụ cao niên sửa chữa những lỗi trong bài viết cũ của mình cho nhanh: đó là “Tool Replace”. Với tool này, chỉ cần “ra lịnh” cho word thay thế chữ hay dấu ABC thành ABCDEF gì đó. Cái này cũng có lợi cho ai viết thư tình hàng loạt. Cứ viết cho em Cúc xong rồi bảo word thay thế “em Cúc” bằng “em Lan”.
Sau khi gửi bài, tôi mail hỏi ông bạn già BX rằng ông áp dụng để delete “hàng tỷ dấu chấm than” trong các bài viết cũ của ông hay chưa. Ông này mail trả lời tôi thế này:
Làm rồi ! mò mẫm lòi con ngươi, thì thấy một cái khung nhỏ, trên góc phải màn hình. Thấy chữ Find và replace. Click vô chữ find, thì thấy hiện ra chữ ” Find what ? ” trong cái khung.Tôi đánh vào đó cái dấu ! Nó lại hỏi Replace ? Tôi biểu nó thay thế dấu ! bằng dòng chữ ” Em Lan Chi yêu dấu “, nó mần liền tuýt suỵt ! Thế có tài không ?
BX
Hừ, coi học trò như thế đấy. Đã giỡn mặt dám gọi “cô giáo” là “Em Lan Chi yêu dấu” mà lại còn “không tử tế” là không học bài trước về quy luật bỏ dấu phẩy, dấu hỏi như thế nào. Quý bạn cứ xem cái đoạn trên của cụ BX thì thấy: Chữ Em không đứng sát ngoặc kép mở; chữ dấu cũng vậy, cách xa ngoặc kép đóng; Dấu hỏi cũng vẫn chơ vơ chơi. (Dấu hỏi phải sát chữ đằng trước là Replace). Dấu chấm than cũng tương tự, không chịu ôm chữ Suỵt đằng trước gì cả. [1]
“Làm Biếng”
Tôi có thể cá là 90% người sử dụng mail là những người “làm biếng”.
Đây là những cái làm biếng của “internet mailer”:
Gõ không dấu. Tình trạng này khiến người nhận khốn khổ vì đọc nhanh không được. Đã có những mẩu chuyện khôi hài về chuyện tiếng Việt không bỏ dấu này. VD “ Cô ấy là người đảm đang” và không bỏ dấu thì có khi bị đọc thành “Cô ấy là người dâm đãng”. Hoặc “Đạo nào cũng là đạo kể cả đạo Cao Đài” sẽ bị đọc khi không dấu là “dao nào cũng là dao kể cả dao cạo dai sắc”!
Fw vô tội vạ. Nhiều vị đọc bài phớt rồi nhắm mắt nhắm mũi fw cho bạn bè. Vì thế đã đưa đến tình trạng, cựu quân nhân VNCH mà chuyên môn fw mail ca tụng cảnh đẹp, hotel, xe xịn, hoa hậu trong nước. Hay một bài bên trên vô thưởng vô phạt nhưng đoạn cuối là chửi VNCH! Hay một bài lá cải, nội dung là chụp mũ, vu khống cá nhân. Hoặc “hoax” rất vô duyên. Hoặc những “warning” rất ruồi bu.
Reply với cái đuôi dài ngoằng. Khi reply một bài dài với nhiều hình ảnh, lẽ ra nên delete hết rồi hãy reply thì các vị để nguyên con. Nhiều khi tiếp tục trò chuyện thì cái mail dài đó cứ được chuyển tới chuyển lui và cái đuôi càng ngày càng dài. Tình trạng này làm người đọc mệt mỏi và nếu net chậm, nghẽn thì lại càng khó nhận hơn.
Không sửa tựa khi cần thiết. Nhận mail từ bạn với nội dung A, lẽ ra nếu reply để hỏi một chuyện khác thì nên sửa lại subject nhưng quý vị không sửa. Lắm khi cứ trò chuyện qua lại như vậy đến cái mail thứ 5 đã nói sang vấn đề khác, cũng có khi được attach kèm tài liệu khác nhưng cái subject vẫn như cũ chơi.
Không thu nhỏ hình đính kèm. Gửi một lô hình với size nguyên thủy khiến bạn bè vừa nhận lâu vừa bị coi hình to đùng. Việc đơn giản là open hình trong Microsoft Office Picture Manager để thu hình theo nhiều kích cỡ khác nhau mà nhiều cụ vẫn không chịu học.
Gửi mail cho nhiều người mà không áp dụng bcc. Nhiều vị fw mail cho list của riêng mình và cứ để một list dài ở To. Vị khác sau khi nhận, cũng cứ thế fw. Thế là địa chỉ mail bị lộ tùm lum. Lẽ ra nên để người nhận ở bcc để giữ kín địa chỉ mail của bạn bè.
Gửi mail không tựa hay tựa chỉ có giòng “hay lắm”. Thường thì khi nhận những mails loại này, tôi delete ngay. “Hay lắm” mà không biết là hay cái gì, chỉ thấy cái link dẫn đến một trang web hay youtube. Ít ra nếu thấy hay thì nên gõ chút xíu ở tựa, vd “xiếc hay lắm” hay “nhạc sến hay lắm” hay “hình sexy hay lắm” cho người nhận “tùy cơ ứng biến” với chứ.
Gửi mail với PPS lớn. Thời buổi bây giờ, nên cho link đưa đến nơi có PPS để người nhận chọn lựa. Gửi kèm PPS thì với những người nhận mail bằng Out look rất khốn khổ vì nhận lâu. Nhận xong thì delete vì không có thì giờ coi cảnh đẹp Việt Nam hay Noel ở VN!
Trước khi ngưng, xin mời quý bạn nghe guitar với Vô Thường bài “Em Hiền Như Masơ” nhé:
https://dl.dropbox.com/u/89792831/Music/Single/EmHienNhuMaSoeur_VoThuong.mp3
Hoàng Lan Chi 2012
Vài tool có ích trong word: Replace (thay thế hàng loạt chữ A bằng chữ B của một văn bản), Auto Correct ( tự động sửa chữ ABC thành XYZ khi gõ bài) Auto Text (mở nhanh một văn bản hay sử dụng)
Replace
Công Dụng: Được dùng để thay thế toàn bộ các chữ, ví dụ chữ A trong 1 document bằng chữ B thay vì bạn phải sửa từng chữ.
Tuy vậy nên áp dụng khi phải gõ tên dài. Vd Hiroshima Tawaki. Bạn hãy gõ Hiro thôi, sau đó dùng tool Replace để thay Hiro bằng Hiroshima Tawaki
Cách dùng: click menu Edit ở vị trí thứ 2, cạnh File, sẽ thấy Replace. Click vào đó. Một bảng hiện ra. Đọc theo bản đó để gõ chữ muốn thay ở hàng trên và chữ được thay ở hàng dưới. Chọn Ok rồi close. Word sẽ báo có tổng cộng bao nhiêu chữ được thay.
Có thể áp dụng Replace khi quý cao niên chót dùng gạch nối khá nhiều. Quý vị chỉ việc replace gạch nối bằng Space thì toàn bộ dấu gạch nối sẽ bị xoá hết.
Hoặc khi bạn gõ thư tình cho cô Mai, bây giờ cũng muốn gửi y chang cho cô Huệ thì dùng replace để thay Mai bằng Huệ, bạn sẽ được như ý muốn rất nhanh!
Gõ tắt ở sofware gõ tiếng Việt
Đa số các sf gõ tiếng Việt đều có phần gõ tắt. Hãy áp dụng để gõ cho nhanh. Lấy ví dụ Unikey
Mở bảng gõ tắt. Sẽ thấy một bảng, 2 cột (Thay thế – Bởi). Hãy gõ chữ muốn thay thế ở cột trái (Thay thế) và chữ được thay thế ở cột phải (Bởi).
Hãy tự đề ra một quy tắc riêng cho mình dễ nhớ. Hãy viết ra tập, tất cả những cái bạn gõ tắt. Sau một thời gian sẽ nhớ.
Vd tôi áp dụng cho riêng tôi như sau
|
Thay thế |
Bởi |
| t1 | Trước |
| t6 | Tôi |
| ktqv | Kính thưa quý vị |
| hsinh | Học sinh |
- Nhờ áp dụng cách gõ tắt, chúng ta sẽ gõ được nhanh hơn, nhất là tiếng Việt, phải bỏ dấu.
Auto Correct
Trong word có tool auto correct để sửa khi gõ vội nên sai. Hãy áp dụng để gõ tắt vì tương tự như cách gõ tắt của Unikey.
Mở document, menu INSERT, vị trí thứ 4, từ trái sang. Click vào đó, chọn Autotext. Hiện ra một bảng. Chọn trên bảng đó, phần Auto correct. Và có 2 phần Replace với With. Gõ chữ muốn thay ở ô Replace và chữ được thay ở ô With.
Auto Text
Gõ văn bản mà bạn hay sử dụng. Ví dụ Thư Mời.
Mở văn bản . Chọn hết văn bản (bấm cùng lúc 2 key CTrl và chữ A)
Click menu Insert à AutotextàNew
Đặt tên tắt cho văn bản , vd thumoi ở ô Please name your auto text entry
Ok.
Từ nay bạn sẽ mở văn bản này rất nhanh bằng cách gõ thumoi rồi enter. Xong.
Muốn sửa đổi cứ gõ. Sau đó lập lại bước trên. Khi đặt tên tắt, đặt lại tên cũ, word sẽ hỏi bạn muốn redefine thì chọn Ok.
