Vĩnh biệt LÊ TRIẾT

Chiếc lá cô đơn trên nhánh cây văn chương vỗ mặt

Tôi không quen ông, và chỉ biết mặt ông khi thấy hình hai ông bà kèm vớibản tin ông bị ám sát in trên các báo. Tôi có đọc ông một thời gian, nhiềubài ông viết sôi nổi, sâu sắc, lôi cuốn, nhưng cũng có lắm điều ông viết tôi cho là qúa đáng. Tôi thường có thói quen mỗi khi cầm tờ Văn Nghệ TiềnPhong là tìm đọc mục “Ngày Lại Ngày” của ông trước nhất, và nhiều khi chỉ đọc một mục đó. Tuy không theo dõi thường xuyên các bài ông viết trong thờigian hai năm gần đây nhưng tôi vẫn tin chắc một điều như đinh đóng cột: ônglà một người chống cộng cương quyết, tích cực và bền bỉ.

Tập thể người Việt quốc gia ở hải ngoại chưa nguôi cơn xúc động về sự vĩnh viễn ra đi của giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, hồi cuối tháng 8/90, thì nay lạiphải trải qua cơn xúc động do cái chết của ông. Vụ ám sát ông Lê Triết, bút hiệu Tú Rua, là một bất ngờ kinh hoàng và bi thảm. Nó không chỉ gây rúng động trong giới người viết báo mà còn gây xúc động mạnh trong giới người đọc. Và chắc chắn nó gây một thiệt thòi cho công cuộc chống cộng chung, vì ông là người có nhiều kinh nghiệm và kiến thức chuyên biệt tốt cho công cuộc này.

Ông không chỉ là một ký gỉa có tài, có quyết tâm, có lập trường chống cộng kiên quyết mà còn là một người cầm bút can đảm. Trong dòng văn chương chỉ trích gay gắt, sỗ sàng, sống sượng – mà tôi gọi là văn chương vỗ mặt – ông là một kiện tướng, và là kiện tướng số một ở hải ngoại trong mười năm qua.

Dòng văn chương vỗ mặt được hình thành rực rỡ, ngoạn mục khi người Pháp đặt nền đô hộ ở nước ta. Những nhố nhăng giao thời đã làm ngứa mắt những TúXương, Phan Điện, Huyện Móm, Kép Trà,… do đó có những bài thơ sỗ sàng, gay gắt  tả việc, chửi đời. Nó được tiếp nối và được tăng cường bằng các bài văn xuôi của một số cây viết châm biếm của các báo Tân Dân, Phong Hóa, CôngDân, Vịt Đực,… trong văn học tiền chiến. Phải đợi tới sau khi đất nước bị phân đôi, năm 1955, và sự xuất hiện của những tay cự phách Chu Tử, Thương Sinh, v.v.. nó mới được phát triển và thăng hoa. Tuy nằm trong ngành văn chương trào phúng nhưng văn chương vỗ mặt đặt nặng phần chỉ trích hơn là hài hước, châm biếm. Nó sỗ sàng, sống sượng, chỉ trích trực tiếp người và việc. Tác dụng của nó tích cực, gây hiệu qủa và phản ứng tức thời. Và chắc chắn nó gây thù ghét, tạo nhiều kẻ thù cho người viết. Cho nên chỉ có những kẻ can đảm mới dám xông pha vào lãnh vực này. Dĩ nhiên can đảm không chưa đủ, nó còn đòi hỏi người viết có văn tài, có trí nhớ, có kiến thức, từng trải, biết nhiều chuyện, và say mê làm sạch xã hội. Trong đám nhữngngười cầm bút có các điều kiện nêu trên, ít kẻ dám kết duyên bền chặt với nó. Bởi lẽ hậu quả hại thân, do nó gây ra, gần như khó tránh. Đã có nhiều chứng nghiệm cho phát biểu này: Chu Tử bị bắn vỡ quai hàm, Đạm Phong bị hạ sát, Duyên Anh (bút hiệu Thương Sinh, Thập Nguyên) bị đả thương liệt mộtcánh tay, và nay Lê Triết bị ám sát. Những người vừa kể đó, trừ ông Đạm Phong, đều là những cây bút sắc sảo, cự phách; chưa kể Chu Tử và Duyên Anh còn là những nhà văn hàng đầu của văn học miền Nam thuở trước.

Trên thân cây văn chương có ngành văn chương trào phúng, và từ ngành văn chương trào phúng có nhánh cây văn chương vỗ mặt.

Những nhố nhăng của cuộc phân đôi đất nước năm 1955 đã làm ngứa mắt nhiều người và nảy sinh những kiện tướng cho ngành văn chương trào phúng miềnNam: Thần Đăng, Mai Nguyệt, Hiếu Chân, Tiểu Nguyên Tử, Sức mấy, Tú Xe, Tú Kếu, Tư Trời Biển, Kiều Phong,… và dĩ nhiên hai cây bút lẫy lừng của nhánh văn chương vỗ mặt Chu Tử, Thương Sinh.

Những nhố nhăng của cuộc đổi đời 1975 đã làm ngứa mắt nhiều người, nhưng than ôi, hàng ngũ những tay viết trào phúng cự phách chẳng có bao nhiêu, và trên nhánh cây văn chương vỗ mặt e rằng chỉ có chiếc lá cô đơn Lê Triết!

Người ta có thể không ưa, có thể khó chịu, có thể bất bình, có thể ghét hận lối chỉ trích cay nghiệt, sỗ sàng, qúa đáng của Tú Rua; người ta có thể bắt lỗi ông đã lạm dụng ngòi bút, lợi dụng một cơ sở báo chí có nhiều độc gỉa để áp đảo nhiều người; nhưng người ta cũng phải nhận rằng, với sức mạnh của ngòi bút, ông đã dẹp được nhiều nhố nhăng, quét được nhiều rác rưởi, xuađược nhiều ruồi nhặng cho cộng đồng người Việt ở hải ngoại. Người ta cũng không thể phủ nhận tinh thần chống cộng tích cực, bền bỉ và lòng cương quyết đi theo con đường tự vạch của con người hăng hái đó.

Vĩnh biệt ông, chiếc lá cô đơn trên nhánh cây văn chương vỗ mặt. Vĩnh biệtLê Triết, người ký gỉa can trường và khí phách.

Những giọt nọc độc nhả trên một tử thi.

Quyền nói  của nhà báo Tú Rua – cái quyền tối cần thiết của con người sống trong một xã hội dân chủ, tự do như Hoa Kỳ, cái quyền một danh nhân xứ này đã nói “tôi không đồng ý với điều anh phát biểu nhưng tôi sẽ tranh đấu tới hơi thở cuối cùng để bảo vệ cho anh được quyền phát biểu”– đã bị bạolực thủ tiêu.

Tú Rua đã vĩnh viễn nằm xuống, đã vĩnh viển không nói nữa! Những khen, chê, thù hận, rủa xả đối với ông bây giờ đều vô ích. Khen, chê bâygiờ là chuyện của người còn nói được, viết được. Những người còn nói được,viết được thường bỏ qua lỗi lầm của kẻ đã chết và khinh bỉ những kẻ đánh người ngã ngựa. Họ nghĩ gì về hành động của những kẻ đâm những nhát dao phụ họa trên một tử thi  (chữ nghĩa tuyệt vời của ông Mõ Làng mà tôi xin phép mượn ở đây).

Khi Tú Rua còn sống, còn ngạo nghễ  thống lĩnh mục Ngày Lại Ngày trên tờ Văn Nghệ Tiền Phong như ông có lần viết dỡn, nhiều kẻ bị ông chỉ trích đã ngậm miệng. Nhưng khi ông vừa mới giã từ cuộc chơi thì dăm ba kẻ đã hè nhau vác dao đâm vào một Tú Rua không còn nói nữa!

Khi còn sống đã nhiều lần Tú Rua viết cay nghiệt, thái qúa, và nhiều khi ngoan cố, gây bực tức, uất hận cho người bị chỉ trích, nên nói ông “có nhiều kẻ thù” là điều có thể chấp nhận, chỉ cần kiếm được hơn mộtngười oán hận Tú Rua là đủ minh chứng. Dĩ nhiên không kể bất cứ tên cộng sản nào, vì cộng sản là kẻ thù rõ ràng và truyền đời của ông mà mọi người đã biết. Nói rằng đôi khi ông đã lạm dụng ngòi bút, lạm dụng quyền truyền thông cũng có thể không ngoa, chỉ cần chịu khó đọc lại đống bài ông viết trên 10 năm qua người ta sẽ tìm thấy không khó một vài bài ông lạm dụngngòi bút. Nhưng nói ông “có nhiều kẻ thù hơn bạn”  là một phát biểu liên hệ đến thống kê, minh chứng cho nó rất khó, nếu không muốn nói là không thể thực hiện được, vì người phát biểu phải biết hết tên những kẻ tự nhận là kẻ thù của Tú Rua và những người tự nhận là bạn của ông ta, và con số kẻ thù  phải nhiều hơn con số bạn hữu của ông. Người thận trọng không ai dám nói thế. Người làm nghề phụ tá pháp luật, vì sự cẩn trọng của ngôn ngữ và nghề nghiệp, càng không ai dại gì nói thế. Khi cáo buộc nạn nhân của một vụ án mạng thì người ta lại càng phải uốn lưỡi thêm nhiều lần trước khi phát biểu.

Vậy mà có kẻ làm nghề luật sư, thấy nạn nhân Tú Rua bị ám sát dã man đã vộivàng nhỏ ra mấy giọt cáo buộc vào tử thi của ông ta. Dấu làm chi, nói huỵ chtoẹt ra cho rồi: ấy là bà luật sư Mỹ Linh Soland, một kẻ có học, tôi nói có học chứ không phải trí thức, hai ngày sau khi Tú Rua bị ám sát đã tuyên bố với báo Washington Post: “Ông ta đã lạm dụng quyền truyền thông, ông ta có nhiều thù hơn bạn.” (“He abused the previlege of the media. He had more enemies than friends.” Washington Post 24-9-1990). Ái chà,người đẹp sao nỡ mở miệng hoa nói lời độc địa!

Những cáo buộc gay gắt và một lời vu khống tồi tệ nhất đối với Tú Rua đến từ tiến sĩ Nguyễn Ngọc Bích, một kẻ có học, tôi cũng nói ông ta là kẻ có học chứ không phải một nhà trí thức, ông ta là một nhân vật tai mắt ở thủ đô Washington D.C, đối với cộng đồng người Việt cũng như chính quyền Hoa Kỳ ở địa phương đó. Tiến sĩ Bích nói với báo Washington Post ngày 25-9-1990 như sau: “He was a gadfly. He never left anybody alone. He attacked many people. Almost poeple of prominence would not have escaped his pen… He would not even spare religious community, saying things like, ‘the Pope has a girl friend’.. He made a lot of people unhappy.”

Nào ta thử xét xem ông Bích xỉ vả, cáo buộc, vu khống Tú Rua ra sao?

– Câu 1: “Ông ta là một thứ nhặng xị.” Đây là một câu chửi người đãchết, xin bỏ qua, để cho người đã chết nghe!

– Câu 2: “Ông ta không bao giờ để yên bất cứ ai.” Đây là một cáo buộc qúa mạnh. Tú Rua qủa thật không để yên một số khá đông người, một trong nhữngkẻ bị Tú Rua không để yên – nhiều lần – là ông Nguyễn Ngọc Bích! Chẳng hiểuvì sao, sinh thời ông Tú Rua cứ cố dán cái nhãn “trường phái dịch thuật biển dâu – mulberry sea” lên trán ông tiến sĩ Bích. Kể ông Tú Rua cũng qúa đáng thật, người ta đã biết dịch lỡ rồi, thì thôi, khổ lắm, cứ bêu riếu mãi! Nhưng cáo buộc ông Tú Rua không bao giờ để yên một ai là cáo buộc qúa đáng. Ông ta có để yên nhiều người đấy chứ. Cộng đồng người Việt ở hải ngoại có cả triệu người, ở rải rác khắp năm châu, làm sao ông ta làm phiền hết được? Chỉ những anh tư cách, tài cán chẳng bao nhiêu, lại ở gần ông ta, bị ông ta biết rõ tẩy, mà dám nhẩy ra lập tổ chức, xập xí xập ngầu, tính đốt giai đoạn leo luôn lên địa vị lãnh đạo, đại diện cộng đồng người Việt ở hải ngoại mới bị ông ta hỏi thăm hơi nhiều đấy chứ?

– Câu 3: “Ông ta tấn công nhiều người.” Cáo buộc này có thể đúng, nội vùngWashington D.C Tú Rua cũng đã tấn công dăm ba kẻ, mà ông Nguyễn Ngọc Bích là một, (những kẻ khác xin phép không nêu tên để khỏi làm phiền). Tuy nhiên, tấn công nhiều kẻ có thể bậy hay không. Đối với những tên bắng nhắng, lưu manh, vô lại, lợi dụng danh nghĩa đại diện cộng đồng để mưu tư lợi, có hành động làm mất danh dự chung của người Việt, hay làm hại cho công cuộc phục hưng đất nước, thì việc ông Tú Rua tấn công chúng chẳng có gì sai, ngược lại còn là cần thiết, là bổn phận của một nhà báo có ý thức về chức năng của mình.

– Câu 4-5: “Hầu hết các nhân vật nổi tiếng đều không thoát khỏi ngòi bútcủa ông ta…Ông ta không tha cả cộng đồng tôn giáo, nói những điều như “Đức Giáo Hoàng có girl friend” …” Đây cũng là một cáo buộc qúa mạnh, và là một câu nói thiếu uốn lưỡi của một kẻ có học, lại xin nhắc có học chứ không phải trí thức. Ông Bích nói “hầu hết”, nghĩa là thành phần những nhân vật nổi tiếng không thoát khỏi ngòi bút của Tú Rua phải nhiều hơn thành phần may mắn thoát được. Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Bích có là một nhân vật nổi tiếng hay không? Nếu có thì có lẽ do lòng khiêm nhượng ông đã để mình ra ngoài, và chỉ dẫn chứng một nhân vật bị ông Tú Rua chỉ trích là Đức Giáo Hoàng, nhưng một người thì không thể tuyên bố là “hầu hết” được! Đáng tiếc là khi nêu có  một  nhân vật nổi tiếng để dẫn chứng, ông Bích lại dẫnchứng… sai! Có người đã trách đây là một câu nói ông Bích vu oan gía họa cho một xác chết, đã đoan chắc là Tú Rua không hề “nói” Đức Giáo Hoàng có”girl friend”, và thách thức ông Bích trưng bằng cớ. Người đó là ông ĐinhTừ Thức, trong bài viết trên tờ Ngày Nay, của ông Lê Hồng Long ở Kansas (số 84, trang 20, cột 3). Nhắc dùm ông Bích: Tú Rua “nói” khác với Tú Rua “nhắc lại lời người khác nói”, để nếu có muốn đáp ứng thách thức trên, ông nên dẫn chứng cho cẩn thận. Nhắc thêm: ông Bích cần lên tiếng đáp lại điều thách thức này. Nếu có bằng chứng thì trưng ra, nếu không thì lên tiếng mà tạ lỗi với vong linh kẻ đã khuất, kẻo không sẽ mang tiếng là  nhỏ những giọt cáo buộc độc địa trên một tử thi! Người danh tiếng mà bị mang tiếng thì còn gì là danh nữa!

– Câu 6: “Ông ta đã làm nhiều người không vui.” Trong 6 câu ông Bích phát biểu chỉ có câu này là không chê vào đâu được, qủa thật sinh thời ông Tú Rua đã làm ít nhất 2 người không vui là luật sư Mỹ Linh Soland và ông tiến sĩ Nguyễn Ngọc Bích. Hai là nhiều rồi! Bình phẩm thêm: từ sau ngày 22/9/1990, ngày Tú Rua vĩnh du cõi khác, dường như hai vị kể trên vui nhiều rồi!

Nhưng cáo buộc, vu oan Tú Rua là… “quyền nói” của bà Mỹ Linh và ôngNguyễn Ngọc Bích!

Văn Nghệ Tiền Phong muốn bênh vực ký gỉa Tú Rua có thể yêu cầu bà Mỹ Linh công khai nêu tên những ai nhận là kẻ thù của ông Tú Rua, rồi yêu cầu những thân hữu hoặc một số độc gỉa trung thành, minh danh nhận là bạn của ông ta để phản chứng điều bà Mỹ Linh cáo buộc. Gia đình ông Tú Rua vì danh dự của người nằm xuống cũng có thể làm điều tương tự.

Văn Nghệ Tiền Phong và gia đình ông Tú Rua cũng có thể làm những điều tương tự đối với những cáo buộc và vu oan do ông Nguyễn Ngọc Bích phát biểu.

Còn ông Tú Rua nay đã đi chơi cõi khác, những tuyên bố này nọ đối với ôngkhông còn quan trọng, nhưng nó quan trọng đối với những đồng nghiệp của ông. Những kẻ khi hay tin ông bị thảm sát đã nhanh chóng ra văn thư  “Đòi hỏi nhà cầm quyền Hoa Kỳ phải điều tra tới nơi, tới chốn các vụ ám sát người cầm bút qua các trường hợp: ký gỉa Đạm Phong của tuần báo Tự Do (Houston, Texas); Ký gỉa Hoài Điệp Tử của Tuần báo Mai (Wesminster,California); hai ký gỉa Đỗ Trọng Nhân và Lê Triết của bán nguyệt san Văn Nghệ Tiền Phong (Washington D.C)” (nguyên văn điều quyết nghị số 2 trong “KhángThư Của Các Cơ Quan Truyền Thông Miền Nam California Về Vụ Khủng Bố Ám Sát Người Cầm Bút).

Những vụ Đạm Phong, Hoài Điệp Tử, Đỗ Trọng Nhân,… còn đang được điều tra hay đã bị xếp vào bóng tối vì thiếu manh mối, chẳng ai rõ, nhưng vụ Tú Rua LêTriết thì hy vọng có phần nào manh mối! Có kẻ đã tuyên bố: “ông ta có nhiều thù hơn bạn”. Không biết những kẻ thù, và bạn, của Tú Rua thì làm sao đếm được con số kẻ thù và con số bạn để mạnh miệng nói như thế? Các nhà báo đòi hỏi nhà cầm quyền Hoa Kỳ điều tra tới nơi tới chốn vụ ám sát ký gỉa Tú Rua còn đợi gì mà không liên lạc với nữ luật sư Mỹ Linh để xin bảng danh sách những kẻ thù của Tú Rua? Đó là manh mối khởi sự, biết đâu đó chẳng là tài liệu hữu ích cho cuộc điều tra của nhà chức trách? Đề nghị qúy vị nên sốt sắng như qúy vị đã sốt sắng làm “kháng thư” vậy.

*

Mọi người đều mong mỏi chính quyền Hoa Kỳ sẽ tìm ra thủ phạm vụ ám sát ôngbà Tú Rua. Nhưng vạn nhất nếu cuộc án mạng rồi cũng sẽ bị chìm vào lãng quên, như những vụ khác, thì chúng ta chỉ còn đành ngậm ngùi chia sẻ nỗiđau đớn với gia đình ông Tú Rua Lê Triết và báo Văn Nghệ Tiền Phong. Riêng kẻ viết bài này xin được kêu một tiếng kêu trầm thống:

“Ối ông Tú Rua ơi! Ông vừa mới bỏ đi chơi cõi khác là ruồi nhặng đã bắt đầu vo ve rồi kia kìa. Mai đây rác rưởi đầy xã hội, sâu bọ nhung nhúc đầy đường lấy ai là người can đảm đứng ra mà quét chúng, ối ông Tú Rua ơi, là ông Tú Rua ơi!”

Thiện Nhân (tháng 10/90)

This entry was posted in Nguyễn Khánh Do. Bookmark the permalink.